ଓଡିଶା ସରକାର ମାଣ୍ଡିଆରୁ ମଦ ପ୍ରସ୍ତୁତ ପାଇଁ ସ୍ଥିର କରିବା ପରେ ଏହାକୁ ନେଇ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ଚର୍ଚ୍ଚା । ମାଣ୍ଡିଆ ମଦ ବିକ୍ରି କେତେ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ !ଏହାକୁ ନେଇ ପ୍ରତିଫଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଛି ଏକ ମନ୍ଥନ । ଏହିକ୍ରମରେ ଏହାର ପ୍ରଥମ ପ୍ରସ୍ତୁତି – ମିଲେଟ୍ସ ମଦ ହେବ ଭାରତୀୟ ପାନୀୟ !
ଭାରତରେ ନାହିଁ ବିଶ୍ଵସ୍ତରୀୟ ମଦ
ସ୍କଟଲାଣ୍ଡର ହ୍ୱିସ୍କି କିମ୍ବା ମେକ୍ସିକୋର ଟେକିଲା ପରି ଭାରତରେ ବିଶ୍ୱ ସ୍ତରରେ ସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ସିଗ୍ନେଚର ସ୍ପିରିଟ୍ ନାହିଁ। ବାର୍ଲିରୁ ସ୍କଟଲାଣ୍ଡରେ ପାନୀୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଥିବାବେଳେ ମେକ୍ସିକୋରେ ଏଗେଭେ ନାମକ ଏକ କାକଟସରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଛି । ଭାରତ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ପାନୀୟ ଉତ୍ପାଦନ ହେଉଛି ସତ କିନ୍ତୁ ବିଶ୍ଵସ୍ତରୀୟ ହୋଇପାରିନି । ଗୋଆର ଫେନି, ମଧ୍ୟ ଭାରତର ମହୁଆ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣରେ ଆରାକ୍ ପ୍ରଭୃତି ଦେଶର ମଦ୍ୟପାନ ବଜାରକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ହ୍ୱିସ୍କି, ରମ୍, ଜିନ୍ ଏବଂ ଭୋଡକା ଭଳି ୟୁରୋପୀୟ ସ୍ପିରିଟର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଶରେ ବିସ୍ତାର କରୁଛି। ଫଳସ୍ୱରୂପ ଏପରି କୌଣସି ଉତ୍ପାଦ ନାହିଁ ଯାହା ବିଶ୍ୱ ସ୍ତରରେ ମଦ୍ୟପାନ ଉତ୍ପାଦନରେ ଭାରତର ସମୃଦ୍ଧ ଏବଂ ବିବିଧ ଐତିହ୍ୟକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ।
କାହିଁକି ମିଲେଟ୍ସ ଭାରତୀୟ ମଦ ହୋଇପାରେ
ଡିଆଜିଓ ଏବଂ ପର୍ନୋଡ୍ ରିକାର୍ଡ ଭଳି ଭାରତୀୟ ଡିଷ୍ଟିଲେରୀଗୁଡ଼ିକ ଏବେ ମିଲେଟ୍ସକୁ ଏକ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ସିଗ୍ନେଚର ଭାରତୀୟ ସ୍ପିରିଟ୍ ପାଇଁ ମୂଳ ଉପାଦାନ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରୁଛନ୍ତି। ମିଲେଟ୍ସ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗରମ ଜଳବାୟୁ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ଥିରତା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ସମୃଦ୍ଧ ପୁଷ୍ଟିକର ପ୍ରୋଫାଇଲ୍ ପାଇଁ ଜଣାଶୁଣା । ମିଲେଟ୍ସ ଭାରତରେ ଏକ ସ୍ଥାୟୀ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ପ୍ରତୀକ ଭାବରେ ପ୍ରତିଧ୍ୱନିତ ବିକଳ୍ପ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି। କଠିନ, ମରୁଡି-ପ୍ରତିରୋଧୀ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ପରିବେଶରେ ବଢ଼ିବାକୁ ସକ୍ଷମ ଥିବାରୁ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନଜନିତ ପାଣିପାଗରେ ବି ଅମଳ ହେବାରେ କୌଣସି ସମସ୍ୟା ନାହିଁ । ବିଶ୍ଵରେ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଜନିତ ବଢ଼ୁଥିବା ଚିନ୍ତାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଗୁଣ।
ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ହିତକର
ମିଲେଟ୍ସ ଗ୍ଲୁଟେନ୍-ମୁକ୍ତ । ବିଶ୍ୱ ଜନସଂଖ୍ୟାର ୮% ବର୍ତ୍ତମାନ ଗ୍ଲୁଟେନ୍ ଅସହିଷ୍ଣୁ । ଅପରପକ୍ଷେ ଏଥିରେ ଫାଇବର, ଭିଟାମିନ୍ ଏବଂ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ଅଧିକ ରହିଛି। ଏହା ସେଭଳି ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ-ସଚେତନ ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଏକ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଉପାଦାନ । ସୁସ୍ଥ, ଅଧିକ ସ୍ଥାୟୀ ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ପାନୀୟ ପସନ୍ଦ ପ୍ରତି ବିଶ୍ୱ ଧାରା ସହିତ ସମନ୍ୱୟ ରଖିବାକୁ ସମର୍ଥ ରଖେ । ବିଶେଷକରି ସବୁ ମଣିଷଙ୍କ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ହିତକର ମିଲେଟ୍ସ ।
ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଏବଂ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ମାନ୍ୟତା
ଭାରତ ସରକାର କେବଳ ଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ସ ଭାବରେ ନୁହେଁ ବରଂ ପାନୀୟ ଶିଳ୍ପରେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର ସମ୍ଭାବନାକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇଛନ୍ତି । ପ୍ରଭାବୀ ଢଙ୍ଗରେ ମିଲେଟ୍ସକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଆସୁଛନ୍ତି। ଏହି ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ହେତୁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ 2023 କୁ “ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବାଜରା ବର୍ଷ” ଭାବରେ ଘୋଷଣା କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲା। ଭାରତ ବର୍ତ୍ତମାନ ବିଶ୍ୱର ମିଲେଟ୍ସ ଉତ୍ପାଦନର ପ୍ରାୟ 40% ଅଟେ । ଏହାକୁ ବିଶ୍ୱ ସ୍ତରରେ ସର୍ବବୃହତ ଉତ୍ପାଦକ । ଏହି କୃଷି ପ୍ରାଧାନ୍ୟକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ଭାରତ ଏକ ଗୁଣାତ୍ମକ ସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିଛି । ଏଥିରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ମଦ ଆଗାମୀ ଦିନରେ ବିଶ୍ୱ ମଦ୍ୟପାନ ମାନଚିତ୍ରରେ ସ୍ଥାନିତ କରିପାରିବ।
ପାରମ୍ପରିକ ବାଜରା-ଆଧାରିତ ପାନୀୟ
ଭାରତରେ ବାଜରା-ଆଧାରିତ ମଦ୍ୟପାନ ଏକ ନୂତନ ଧାରଣା ନୁହେଁ। ଗ୍ରାମୀଣ ଏବଂ ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଦୀର୍ଘ ଦିନ ଧରି ମାଣ୍ଡିଆ ଏବଂ ବାଜରା ଭଳି ମିଲେଟ୍ସରୁ ପାନୀୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଆସୁଛନ୍ତି। ଏହା ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ପକ୍ଷେ ହିତକର ବୋଲି ପ୍ରତିପାଦିତ ହୋଇସାରିଛି । ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ ରାଗି ବିୟର ଏବଂ ରାଜସ୍ଥାନରେ ବାଜରା ଚାଙ୍ଗ ଭଳି ପାରମ୍ପରିକ ପାନୀୟଗୁଡ଼ିକ ଭାରତର ବାଜରା ସହିତ ଗଭୀର ସାଂସ୍କୃତିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରୁଛି। ଅନେକ ସହରାଞ୍ଚଳ ବାରରେ ବାଜରା-ଆଧାରିତ ବିୟର ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଭିନବ ପାନୀୟ ପରିବେଷଣ କରି ଆସୁଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ଗ୍ରାହକ ଅତି ମାତ୍ରାରେ ପସନ୍ଦ ବି କରୁଛନ୍ତି ।
ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ଏବଂ ସୁଯୋଗ
ଅନ୍ୟ ଦେଶରେ ଚାଲିଥିବା ମଦ ବିପ୍ଳବରେ ନିଜକୁ ସାମିଲ ପୂର୍ବକ ବ୍ୟାପକ ରପ୍ତାନି କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଭାରତ ପାଇଁ ବଡ଼ ସୁଯୋଗ ରହିଛି । ମିଲେଟ୍ସ ମଦକୁ ଭାରତୀୟ ଆତ୍ମା ଭାବେ କରିବା ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଡିଷ୍ଟିଲେରୀଗୁଡ଼ିକରେ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି । ଆମେରିକାରେ ବର୍ବନ୍ ଏବଂ କାନାଡାରେ ରାଇ ଭଳି ଭାରତୀୟ ବାଜରା ପାନୀୟ ବିଶ୍ୱ ଧାରା ସହିତ ମଧ୍ୟ ସମାନ ହୋଇପାରିବ । ଭାରତର ମଦ୍ୟପାନ ବଜାରର ଜଣେ ପ୍ରମୁଖ ଖେଳାଳି ପର୍ନୋଡ୍ ରିକାର୍ଡ କେବଳ ବାଜରା-ଆଧାରିତ ପାନୀୟ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରୁନାହାଁନ୍ତି ବରଂ ଜଳ ବ୍ୟବହାର ହ୍ରାସ କରିବା, ନିର୍ଗମନ ହ୍ରାସ କରିବା ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ ଚାଷୀଙ୍କ ପାଇଁ ନୂତନ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ଆଗ୍ରହୀ । ଯଦି ଭାରତ ସଫଳତାର ସହିତ ଏହାର ବାଜରା ଉତ୍ପାଦନକୁ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ସ୍ତରରେ ପ୍ରତିଧ୍ୱନିତ ହେଉଥିବା ଏକ ଅନନ୍ୟ ବିକଳ୍ପ ତିଆରି କରିପାରିବ, ତେବେ ଏହା ବିଶ୍ୱ ସ୍ତରରେ ଭାରତୀୟ ପାନୀୟର ଧାରଣାକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ବୃଦ୍ଧି କରିପାରିବ। 2023 ରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ରପ୍ତାନି ମୂଲ୍ୟ $300 ମିଲିୟନରେ ପହଞ୍ଚିବା ସହିତ ଅଭିବୃଦ୍ଧିର ଅପାର ସମ୍ଭାବନା ବି ରହିଛି। ବାଜରାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଏହି ଭାରତୀୟ ବ୍ରାଣ୍ଡ ପାନୀୟ କେବଳ ରପ୍ତାନିକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିପାରିବ ନାହିଁ ବରଂ ଏକ ସାଂସ୍କୃତିକ ରାଷ୍ଟ୍ରଦୂତ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବ, ଏକ ସାଧାରଣ ଗ୍ଲାସ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତର ସମୃଦ୍ଧ ଏବଂ ବିବିଧ ଐତିହ୍ୟର କାହାଣୀ କହିପାରିବ।
ଓଡ଼ିଶାର ଉଦ୍ୟମ
ଆଦିବାସୀ ସଂସ୍କୃତିରେ ମଦର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଉଭୟ ଉତ୍ସବ ଓ ଶୋକରେ ମଦକୁ ବ୍ୟବହାର କରିଥାନ୍ତି । ବିଶେଷକରି ମହୁଲ, ମାଣ୍ଡିଆ ଓ ବାଜରା ମଦ , ଲନ୍ଦା, ଖଜୁରୀ, ସଲପ ଭଳି ରସକୁ ପାନୀୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରିଥାନ୍ତି । ନିଜେ ଏସବୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ପିଇଥାନ୍ତି । ଏହି ପ୍ରସ୍ତୁତି ଅତି ସରଳ ଓ ଉପାଦେୟ ହୋଇଥିବାରୁ ବିଶ୍ଵ ମଦ ବ୍ୟବସାୟିକ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ନିଜକୁ ସାମିଲ କରିବା ଲାଗି ସରକାର ଚିନ୍ତା କରୁଛନ୍ତି । ଓଡ଼ିଶାରେ ମାଣ୍ଡିଆ ଓ ବାଜରା ଭଳି ମିଲେଟ୍ସର ଉତ୍ପାଦନ ଅଧିକ ରହିଛି । ଏହା କେବଳ ଖାଦ୍ୟ ରୂପେ ସୀମିତ ରହିଛି । ଜନଜାତିଙ୍କ ଆର୍ଥିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଉଦ୍ଧେଶ୍ୟରେ ମାଣ୍ଡିଆ ମଦ ପ୍ରସ୍ତୁତକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ ଲାଗି ମନ ସ୍ଥିର କରିଛନ୍ତି । ମଧ୍ୟ ମଣିଷ କୁ ବିପଥ ଗାମୀ କରିଥାଏ ।ଧନ ଜୀବନ ଉପରେ କୁ ପ୍ରଭାବ ପଡିଥାଏ । ଏଣୁ ମଣ୍ଡିଆରୁ ମଦ ପ୍ରସ୍ତୁତ କିଭଳି କରାଯିବ । ଏହାଦ୍ବାରା ଆଦିବାସୀଙ୍କ ଜୀବନ ଜୀବିକା ଓ ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି ଉପରେ କଣ ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିବ ତାକୁ ନେଇ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ଗାଁ ଗାଁ ରେ ମନ୍ଥନ ।